Dla młodzieży gramatyka jest koszmarem, a szczególnie zdania złożone. Większość z nich czuje ciarki na plecach, kiedy słyszą te słowa. W tym artykule postaram się wyjaśnić co to jest zdanie złożone.
Zacznijmy od podziału wypowiedzenia. Wypowiedzenie dzielimy na zdanie i na równoważnik zdania. Zdanie musi mieć przynajmniej jedno orzeczenie (czasownik w formie osobowej), a równoważnik zdania nie może mieć orzeczenia. Następnie zdanie dzielimy ze względu na ilość orzeczeń. Zdanie, które ma jedno orzeczenie to zdanie pojedyncze, a te które ma dwa lub więcej orzeczeń nazywamy zdaniem złożonym. Zdanie złożone dzielimy na zdania złożone współrzędnie i podrzędnie, a zdanie pojedyncze na zdania rozwinięte i nierozwinięte.
Jak rozpoznać zdanie złożone współrzędnie, a jak podrzędnie?
W zdaniu złożonym podrzędnie, z jednego składowego wypływa pytanie, na które odpowiada całe kolejne składowe, np.
Jadłem obiad (dlaczego?), bo byłem głodny.
Zaś w zdaniu złożonym współrzędnie, składowe nie określają się wzajemnie, np.
Jadłem obiad i piłem wodę.
Zdania złożone podrzędnie można rozpoznać ze względu na pytanie które można zadać pomiędzy składowymi, a zdania złożone współrzędnie można rozpoznać przez spójnik pomiędzy składowymi. Zdania złożone podrzędnie dzielą się na:
przydawkowe ( jaki?, jaka?, jakie?, czyj?, czyja?, czyje?, ile?)
dopełnieniowe ( pytania wszystkich przypadków nie licząc Mianownika i Wołacza)
okolicznikowe:
czasu ( pytania dotyczące czasu)
miejsca (pytania dotyczące miejsca)
sposobu (jak? w jaki sposób?)
przyczyny (dlaczego? z jakiej przyczyny?)
celu (po co? w jakim celu?)
warunku (pod jakim warunkiem?)
przyzwolenia (mimo co? mimo czego?)
stopnia i miary (ile? jak bardzo?)
Zdania złożone współrzędnie dzielą się na:
łączne (i, oraz, a)
rozłączne (albo, lub, czy, bądź)
przeciwstawne (ale, zaś, jednak, lecz, natomiast, a, jednak)
To wszystko co musisz wiedzieć na temat zdań złożonych. Z tą wiedzą poradzisz sobie na każdym sprawdzianie.
